Het is niet dat je op een dag wakker wordt en denkt: Goh, ik ben mantelzorger. Het is ook niet een functie waar je naar solliciteert. Je bent het gewoon, of eigenlijk: het zorgen voor in dingen doen en het zorgen maken in je hoofd maakt onderdeel uit van je dagelijkse of wekelijkse leven.
Deze week is het de Week van de Jonge Mantelzorger, maar na de avond in Pakhuis de Zwijger afgelopen donderdag werd het duidelijk dat een week niet klopt. Zou het niet elke dag de Dag van de (jonge) Mantelzorger mogen zijn, waarbij we elke dag eerst voor onszelf en dan de ander mogen zorgen?
Toen de moeder van Lotte Stolk zes jaar geleden een hersenbloeding kreeg, werd Lotte jonge mantelzorger. Ze was ook al student, had een vriendje, een sociaal leven en een baantje om geld te verdienen. Best veel, met name voor haar lichaam. Het mantelzorgen heeft op Lotte een behoorlijke impact gehad, zowel fysiek, psychisch als emotioneel. Toen ze stage moest lopen, werd het te veel voor haar.
Toen mijn vader vorig jaar een herseninfarct kreeg, werd ik ook officieel mantelzorger. Zowel Lotte als ik vonden ‘mantelzorger’ een stoffig woord. Dat is toch iets voor mensen die grijs haar hebben?
Nederland kent veel mantelzorgers, waarvan velen zelf niet doorhebben dat ze mantelzorger zijn. Met name jongeren hebben nog nooit van het woord gehoord. Sommige van hen zijn al mantelzorger sinds hun geboorte, omdat een ouder in een rolstoel zit, een psychische stoornis heeft of drugsverslaafd is. Wat het ook is, velen van ons zorgen voor een dierbaar iemand, en dit aantal zal alleen maar toenemen.
Een zachte handdoek
Ook Lotte kent veel verhalen van studenten om haar heen, die naast hun studie en de druk om op tijd afgestudeerd te zijn, hun hoofd boven het water proberen te houden. Water dat het leven heet, waardoor velen van hen volledig nat worden. Ze hebben behoefte aan een zachte handdoek, een liefdevolle hand die uitreikt, een blijk van erkenning of een luisterend oor. Maar ook een onderwijssysteem dat meedenkt en niet moeilijk doet als ze een tentamen wat later maken of over willen doen omdat ze graag bij hun moeder in het ziekenhuis willen zijn.
Dat zorgen voor een ander vaak ten koste gaat van jezelf is mij door het persoonlijke verhaal van Lotte wederom duidelijk geworden. En zij is niet de enige. Jonge mantelzorgers, maar ook mensen van mijn leeftijd, zijn mensen die vaak tasten in het duister en de zorg voor de ander op nummer één zetten. Zelf bungelen ze ergens onderaan hun to-care-for lijstje, als ze daar al überhaupt aan toe komen.
Kan het ook anders? Ja, dat kan. Dit vraagt echter wel iets van ons. Van ons allemaal. Een verandering in onze keuzes en een commitment aan onszelf. We leven niet in een wereld waarin goed voor jezelf zorgen standaard bovenaan op de agenda staat. Niet in ons eigen leven, niet binnen bedrijven en niet binnen het onderwijs. De prestatie, het resultaat, het geld verdienen, de deadline of het behalen van je examen gaan vóór. Wat rest is een lichaam dat heel hard zijn best doet en ons zo lang mogelijk ondersteunt, totdat het zegt: en nu is het klaar. Nu is het tijd dat je voor mij zorgt. Mantelzorger of niet, jong of oud, blond haar of bruin haar, man of vrouw, je mag nu naar mij luisteren.
We kunnen pas werkelijk voor een ander zorgen, als we weten hoe we voor onszelf moeten zorgen en dit elke dag doen. Niet omdat het moet, maar omdat we onszelf net zo waardevol vinden als de ander.
